Dlaczego osoby z demencją są agresywne? Jak sobie z tym radzić?

Jedną z najczęstszych problematycznych sytuacji, z którymi musi borykać się opiekun osoby z demencją, jest agresja. Przeważnie skierowana w stronę najbliższych osób, spędzających z chorym dużo czasu. To tym bardziej bolesne, gdy doświadcza się jej ze strony rodzica, który wcześniej nie zachowywał się w ten sposób. Co jest powodem pojawiającej się znikąd agresji? Jak na nią reagować i jak jej zapobiegać?

Dlaczego osoby z demencją są agresywne?

Krzyk jest jednym ze sposobów wyrazu dla osób z demencją. Nierzadko nie widzą one możliwości komunikowania się inaczej, niż właśnie poprzez tak gwałtowną reakcję. To zależne przede wszystkim od tego, które obszary w mózgu zostały uszkodzone przez chorobę. Zmiany mogą bowiem odpowiadać za szybkie uzewnętrznianie się emocji poprzez na przykład przeklinanie czy podnoszenie głosu. Nie dzieje się to jednak bez powodu. Zwykle osoba z demencją w ten sposób chce zakomunikować, że odczuwa czegoś brak. Może chodzić o głód czy pragnienie, ale także o niezaspokojoną potrzebę emocjonalną, jak na przykład poczucie bezpieczeństwa. Choć to niezmiernie trudne zadanie, opiekun musi odpowiednio interpretować tego typu zachowania i reagować na nie adekwatnie. Zaspokajając potrzebę, która wywołała napad agresji. Warto także zwracać uwagę na to, które zachowania i wyrażenia wywołują tak emocjonalne reakcje. To pomoże w szybkim wyeliminowaniu stresu u osoby z demencją.

Jak zapobiegać agresji?

Wiele aspektów związanych z zapobieganiem agresji u osób z demencją zależnych jest od indywidualnych potrzeb chorego. Dlatego obserwacja jest tutaj niezbędnym elementem. Warto jednak stosować sprawdzone zasady dotyczące zachowania wobec podopiecznych.

• Rolą opiekuna jest między innymi analizowanie na bieżąco, czy wszystkie potrzeby chorego są zaspokojone. Ze względu na konkretną przypadłość nie zawsze może on wskazać, co go martwi, boli bądź czego potrzebuje. Dlatego obserwacja oraz odpowiednia interpretacja jest nieocenionym sposobem zapobiegania agresji. O znalezionej przyczynie warto poinformować wszystkich domowników, a także osoby mające kontakt z chorym. Pozwoli to uniknąć stresujących sytuacji.
• Rutyna pomaga w codziennym życiu z osobą z demencją. Do minimum redukuje to bowiem nagłe zmiany, które nierzadko są przyczyną napięcia. Dlatego wprowadzenie regularności do codziennego rytmu dnia może pomóc w uniknięciu stresowych sytuacji, które wywołają agresję i krzyk.
• Odpowiednim działaniem jest także ograniczanie bodźców, które mogą stresować osobę z demencją. Zamiast gościć kilka osób na raz, warto przyjmować rodzinę i bliskich pojedynczo. Wyeliminowanie głośnej muzyki bądź telewizji także jest wskazane. Hałas łatwo może wyprowadzić chorego z równowagi.
• Detale także mają znaczenie. Odpowiednia temperatura w pokoju, wygodne ubrania – takie drobnostki są w stanie zapewnić choremu poczucie komfortu i spokoju, choć na pierwszy rzut oka nie wydają się aż tak istotne.
• Komfort chorego to także zadbanie o jego psychikę. Aby nie wywoływać negatywnych odczuć, takich jak poczucie wstydu, które mogą szybko przerodzić się w agresję, powinno się zrezygnować z tak zwanego testowania pamięci osoby z demencją. Należy zaakceptować, że nie pamięta ona córki, sąsiada czy swojego przyjaciela. Zamiast pytać „wiesz kto to jest?” lepiej spokojnie to zakomunikować „przyszedł pan Adam, Twój kolega z pracy”.

Zapobieganie agresji nie musi być tak trudne, jak może się wydawać na pierwszy rzut oka. Jednak konieczna jest do tego baczna obserwacja chorego oraz duża doza cierpliwości. Przydaje się ona także w sytuacji, w której do agresji już doszło.

Jak reagować na agresję?

W sytuacjach skrajnych, w których dochodzi do agresywnych zachowań, krzyku i przeklinania, najważniejsze jest zachowanie spokoju. Profesjonalnym opiekunom przychodzi to znacznie łatwiej, niż członkom rodziny, którzy nierzadko także reagują emocjonalnie. Należy przy tym pamiętać przede wszystkim, iż podczas komunikacji z osobami z demencją istotny jest głównie ton głosu. Za interpretację tonu odpowiada bowiem ośrodek w mózgu, który pozostaje aktywny dłużej od tego odpowiadającego za rozumienie znaczenia słów. Aby zatem uniknąć eskalacji emocji, konieczne jest zachowanie spokoju – krzyk z całą pewnością pogorszy sytuacje.

Chociaż może się to wydawać trudne, warto także po prostu przytaknąć i zgodzić się z chorym, nawet przeprosić za swoje zachowanie. Niezależnie od tego, kto ma rację, osobie z demencją łatwiej będzie się uspokoić, gdy zauważy pojednawczą postawę. W przypadku, w którym pewne jest, że chory jest bezpieczny – nie znajdują się wokół niego żadne przedmioty, którymi można rzucić lub zrobić sobie krzywdę – można zostawić go samego w pokoju. To daje czas na ochłonięcie, uspokojenie się, zarówno podopiecznemu jak i opiekunowi. Po powrocie opiekun może rozpocząć zupełnie inną rozmowę, przyjacielskim tonem, co wprowadzi chorego w lepszy nastrój. Należy także zrozumieć, że tego typu zachowania nie są spowodowane złośliwością, złą wolą osoby z demencją, nie stanowią próby skrzywdzenia bliskich. To reakcja chorego mózgu na sytuacje niezrozumiałe. Dlatego często powtarza się, iż w takich sytuacjach przemawia choroba, a nie chory.

Krzyk, przeklinanie, szarpanie, rzucanie przedmiotami – wszystkie te agresywne zachowania mogą pojawić się w różnych etapach demencji. Są jednym z objawów choroby, z którym każdy opiekun i członek rodziny powinien się liczyć. Agresji można jednak zapobiegać, a – gdy już skrajna sytuacja się przydarzy – reagować na nią. Odpowiednie zachowanie jest w stanie uchronić chorego i bliskich przed tego typu problemami.