Bella
  1. Strona główna
  2. Poradnik
  3. Demencja, Alzheimer, Parkinson
  4. Skala ADL i Barthel - ocena sprawności seniora

Skala ADL i Barthel - ocena sprawności seniora

Przeczytano 18 929
1 Komentarz
(5)
Publikacja 2020-07-03 Ostatnia modyfikacja 2023-05-24
 

Ocena sprawności fizycznej to jedna z pierwszych czynności, która powinna być wykonana przez opiekuna czy lekarza geriatrę. Umożliwia ona bowiem poznanie potrzeb podopiecznego i dostosowanie do nich codziennej pomocy. W tym tekście skupimy się zatem na przedstawieniu dwóch najpopularniejszych skali umożliwiających ocenę sprawności seniora.

Skala ADL - jak z niej korzystać?

Skala ADL (z angielskiego Activities of Daily Living – Skala Podstawowych Czynności Życia Codziennego), zwana także skalą Katza, jest jedną z najpopularniejszych metod oceniania sprawności osób starszych. Jest prosta do zastosowania, nie wymaga specjalistycznej wiedzy. Można wykorzystać ją z podopiecznym czy starszymi członkami rodziny.

Skala ma na celu określenie, czy senior potrafi wykonywać najprostsze czynności samodzielnie, czy też potrzebuje przy nich niewielkiej bądź znacznej pomocy. Jak korzystać ze skali ADL?

To system punktowy, w którym przyznaje się cały punkt, połowę lub zero w zależności od stopnia sprawności. Punkty przyznaje się w konkretnych dziedzinach:

  • Kąpiel/mycie się
  • Ubieranie się - czy senior ubiera się samodzielnie, czy potrzebuje pomocy przy przygotowaniu ubrań, zakładaniu ich, zapinaniu guzików itp.
  • Toaleta - czy utrzymuje higienę samodzielnie, korzysta z toalety bez pomocy
  • Kontrola zwieraczy
  • Jedzenie - czy samodzielnie korzysta ze sztućców, utrzymuje je w rękach
  • Poruszanie się - chodzenie po domu i poza nim, siadanie, kładzenie się czy wstawanie

Osoba sprawna otrzyma 6 bądź 5 punktów, częściowo sprawna – 4 lub 3 – zaś osoba niesprawna 2 lub mniej. Skala ADL umożliwia wskazanie, czy senior jest w stanie funkcjonować samodzielnie czy też potrzebuje pomocy opiekuna w stopniu średnim bądź znacznym.

Indeks Barthel (skala Barthel)

Skala Barthel jest podobna do skali Katza, jednak bardziej zaawansowana. Umożliwia dokładne określenie sprawności ruchowej chorego. Jest wykonywana najczęściej przez geriatrów oraz pielęgniarki środowiskowe czy zawodowych opiekunów. Początkowo stosowano ją przy określaniu samowystarczalności osób po udarze, jednak obecnie wykorzystuje się ją także przy innych schorzeniach, na przykład przy chorobach neurologicznych.

W skład indeksu Barthel wchodzi dziesięć elementów dnia codziennego, które wykonywane są przez osobę chorą. W zależności od stanu seniora oceniane są one w skali od 0 do nawet 15 punktów w zależności od danego zakresu pytań.

Czynności zamieszczone w skali Barthel to:

  • Jedzenie, spożywanie posiłków (0 - chory nie je samodzielnie; 5 - potrzebuje pomocy przy niektórych czynnościach jak nalewanie napojów czy krojenie; 10 - jest samodzielny)
  • Przemieszczanie się (0 - chory nie może samodzielnie się przemieszczać, nie utrzymuje równowagi; 5 - potrzebuje pomocy jednej lub dwóch osób; 10 - potrzebna jest pomoc, choć w mniejszym stopniu; 15 - jest samodzielny)
  • Higiena osobista (0 - chory potrzebuje pomocy przy myciu się; 5 - jest samodzielny przy czesaniu się czy myciu zębów lub twarzy)
  • Korzystanie z toalety (0 - chory potrzebuje pomocy; 5 - pomoc jest potrzebna tylko w niektórych przypadkach; 10 - jest samodzielny)
  • Kąpiel całego ciała (0 - chory jest zależny od innej osoby; 5 - nie potrzebuje pomocy)
  • Poruszanie się (0 - chory nie porusz sie; 5 - korzysta z wózka; 10 - spaceruje z pomocą opiekuna; 15 - nie potrzebuje pomocy osoby, choć może korzystać z laski)
  • Korzystanie ze schodów (0 - chory nie jest w stanie wchodzić ani schodzić ze schodów; 5 - potrzebuje pomocy; 10 - jest samodzielny)
  • Ubieranie i rozbieranie się (0 - chory nie jest w stanie robić tego samodzielnie; 5 - w niektórych elementach potrzebuje pomocy; 10 - jest niezależny)
  • Kontrola zwieraczy (0 - chory nie panuje nad zwieraczami; 5 - sporadycznie zdarza mu się oddać stolec; 10 - kontroluje zwieracze)
  • Kontrola moczu (0 - chory oddaje mocz bezwiednie; 5 - chory sporadycznie oddaje mocz bezwiednie; 10 - kontroluje oddawanie moczu)

W skali Barthel można otrzymać maksymalnie 100 punktów, z czego przedział od 0 do 20 oznacza “bardzo ciężki” pacjenta, od 21 do 85 “średnio ciężki”, a od 86 do 100 “lekki”.

Jak wykorzystać ocenę sprawności seniora?

W przypadku osób z poważnymi schorzeniami, takimi jak choroby neurologiczne czy układu kostno-stawowego, ocena sprawności fizycznej umożliwia odpowiednie dostosowanie zakresu pomocy opiekuna do potrzeb podopiecznego. Wskazuje na najbardziej problematyczne elementy codzienności, przy których chory potrzebuje dodatkowej uwagi. Może być także czynnikiem ułatwiającym dobranie odpowiednich ćwiczeń dla seniora. W sytuacji, w której opiekun zauważa spadek sprawności mięśniowej, co przekłada się na przykład na trudności w utrzymywaniu sztućców, może skupić się na ćwiczeniach właśnie z tego zakresu. Może to bowiem przełożyć się na realną poprawę zdrowia, sprawności, a co za tym idzie także samopoczucia seniora.

Skale oceny sprawności osób starszych to ważny element umożliwiający rozpoznanie stanu zdrowia podopiecznego i dostosowanie czynności opiekuńczych bezpośrednio do jego potrzeb.

 
Tags : Choroby powiązane Skala adl Sprawność seniora
Autor : Olga
Specjalistka do spraw treści internetowych o tematyce medycznej, szczególnie ukierunkowanej na problem nietrzymania moczu i chorób z nim powiązanych. Ekspertka w dziedzinie wyrobów chłonnych dla kobiet, mężczyzn i dzieci oraz merytoryczne wsparcie w zakresie konsultacji z pacjentem. Absolwentka Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Z pasji copywriterka i miłośniczka dobrej literatury.

Komentarze

  • Napisał: Anna On 2023-07-18
    Rating:
    5.0

    Opiekuję się Mamą (91 lat). Mieszka sama, jestem u niej codziennie 2-3 godziny w porze obiadu, plus 3 x dziennie w soboty i niedziele. Panie z OPS są u niej w dni powszednie rano i wieczorem, 2 x po półtorej godziny. Ponadto okazjonalna nieoceniona pomoc Sąsiadki. Nocuję u Mamy 1-2 noce tygodniowo. Wg skali ADL Mama ma 3p, wg skali Barthela - 30p. Jest coraz mniej sprawna fizycznie (choroba Parkinsona i zwyrodnienie stawów), przy zachowanej sprawności umysłowej. Czy mogę ubiegać się o ZOL? może jest jeszcze szansa poprawy. Pozdrawiam A.S.
    PS Artykuł na 5 gwiazdek :)

    Replied by: Joanna On 2023-07-19 Pani Anno, dziękujemy za słowa uznania! Odpowiadając na Pani pytanie - w pierwszej kolejności należy podkreślić, że do zakładu opiekuńczo-leczniczego i zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego mogą trafić jedynie osoby ubezpieczone lub mające inne prawo do korzystania ze świadczeń. Długość pobytu w takiej placówce jest uzależniona od stanu zdrowia pacjenta i oceny w skali Barthel. Na opiekę mogą liczyć osoby chore wykazujące nie więcej niż 40 pkt w skali Barthel, a zatem Pani mama mieści się w podanych normach. Aby rozwiać wszelkie wątpliwości polecam skonsultowanie się z lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego mamy, który wystawi stosowne skierowanie.

Zadaj pytanie lub napisz komentarz

Zadaj pytanie autorowi artykułu lub skomentuj go

Powiązane wpisy

Jak wybrać wyrób chłonny dla osoby leżącej?
Jak wybrać wyrób chłonny dla osoby leżącej?
11 859 3

Odpowiednia ochrona przed wilgocią i odparzeniami przy problemie nietrzymania moczu (NTM) zależy od wielu elementów, w tym także używanego wyrobu chłonnego....

czytaj więcej
Jak wybrać wyrób chłonny dla osoby aktywnej?
Jak wybrać wyrób chłonny dla osoby aktywnej?
10 021 5

Życie z problemem nietrzymania moczu (NTM) może być uciążliwe z wielu przyczyn. Przede wszystkim z powodu dyskomfortu związanego z towarzyszącym uczuciem...

czytaj więcej
Jak wybrać wyrób chłonny dla osoby częściowo mobilnej?
Jak wybrać wyrób chłonny dla osoby częściowo mobilnej?
6 364 4

Nietrzymanie moczu (NTM) jest przypadłością, która przeważnie towarzyszy innym schorzeniom – stwardnieniu rozsianemu, niepełnosprawności, chorobie Alzheimera...

czytaj więcej
Czym kierować się podczas wyboru wyrobu chłonnego?
Czym kierować się podczas wyboru wyrobu chłonnego?
6 621 8

Nietrzymanie moczu (NTM) jest problemem powszechnym, dotyczącym statystycznie co czwartej kobiety i co ósmego mężczyzny. Dotyka nie tylko seniorów i osoby...

czytaj więcej
Wkładki urologiczne czy podpaski na nietrzymanie moczu?
Wkładki urologiczne czy podpaski na nietrzymanie moczu?
17 487 1

Nietrzymanie moczu (NTM) jest przypadłością, która częściej dotyka kobiet niż mężczyzn (statystycznie co czwartą kobietę i co ósmego mężczyznę). Przez wzgląd...

czytaj więcej
Rodzaj otwarty, półotwarty czy zamknięty - który wybrać?
Rodzaj otwarty, półotwarty czy zamknięty - który wybrać?
2 523 2

Wyrób chłonny powinien nie tylko chronić przed wilgocią, ale także zapewniać jak największy komfort użytkowania. Wiąże się to z odpowiednim dopasowaniem do...

czytaj więcej
Majtki chłonne a pieluchomajtki. Czym się różnią i co je łączy?
Majtki chłonne a pieluchomajtki. Czym się różnią i co je łączy?
14 094 3

Chociaż pieluchomajtki stanowią jeden z częstszych wyborów osób ze średnim i ciężkim (a także bardzo ciężkim) nietrzymaniem moczu, nie jest to jedyny typ...

czytaj więcej
Jak myć osobę leżącą?
Jak myć osobę leżącą?
17 467 3

Osoby obłożnie chore, leżące, wymagają nie tylko odpowiedniego leczenia ale także higieny i pielęgnacji, która umożliwia utrzymanie czystości i zdrowia...

czytaj więcej