Demencja starcza - objawy i rodzaje

Demencja dla wielu osób jednoznaczna jest z wyrokiem – to choroba, której boją się dorośli w każdym wieku. Dotyka przede wszystkim seniorów, jednak jest ciężka do przejścia także dla młodszych członków rodziny, którzy nierzadko biorą na siebie odpowiedzialne zadanie i zajmują się chorym. W takich sytuacjach niezwykle istotne jest zatem, by wiedzieć o demencji jak najwięcej. Zarówno o jej rodzajach jak i o objawach, które świadczą o nieuchronnych zmianach. W tym tekście skupimy się na wskazaniu czym jest demencja, jak ją rozpoznać oraz jakie rodzaje tego zespołu schorzeń wyróżniamy.

Demencja – co to za choroba?

Demencja, wbrew pozorom i obiegowym informacjom, nie jest jedną konkretną chorobą. Nie jest także nieodłączną częścią starzenia się organizmu. Demencja to zespół objawów, którego przyczyną jest nieprawidłowa praca mózgu – dlatego tak często kojarzymy ją z problemami z pamięcią. To właśnie one są najbardziej widoczne zarówno dla chorego, jak i jego najbliższych. Osoba z demencją ma znaczne problemy z logicznym myśleniem, co utrudnia wykonywanie codziennych czynności, takich jak ubieranie się, korzystanie z toalety, ale również odnajdywanie się w nowych sytuacjach.

Mózg kurczy się, nie pracuje już w ten sam sposób, więc i percepcja osoby chorej zmienia się diametralnie. Zmiany w zachowaniu i samopoczuciu chorego są nieuchronne i postępujące – dlatego demencja nie jest stanem możliwym do wyleczenia. Jednak poznanie jej objawów oraz rodzajów może pozwolić na szybką reakcję i jak najlepsze przygotowanie się do zmian czekających osobę chorą i rodzinę. Zwłaszcza, że demencja ma wiele obliczy, które – przez brak wiedzy – niejednokrotnie przypisuje się chorobie Alzheimera.

Demencja a Alzheimer

Dla wielu osób te dwa określenia są równoznaczne – przyjmuje się, że osoby z demencją chorują na Alzheimera. Nie jest to do końca prawda, choć Alzheimer rzeczywiście jest najczęstszą przyczyną zmian w obrębie mózgu. Rozwój medycyny umożliwił jednak zweryfikowanie dotychczasowej wiedzy dotyczącej odsetka chorych na demencję, którzy mają chorobę Alzheimera. To około 50-60%, a nie, jak uważano dotychczas, 80%. Alzheimer jest zatem jedną z jednostek chorobowych, które wywołują objawy otępienia. Jednak nie jedyną. W zależności od choroby przyczyniającej się do uszkodzenia mózgu, wyróżnić można kilka rodzajów demencji.

Rodzaje demencji

Przyjmuje się, iż istnieje ponad 100 rodzajów demencji. Można jednak wyróżnić cztery najczęściej występujące odmiany.

Choroba Alzheimera

Wspomniana wcześniej choroba Alzheimera jest jedną z najczęstszych przyczyn demencji. Jej rozwój może być niezauważalny przez dłuższy czas, tłumaczony roztargnieniem czy podeszłym wiekiem. Głównie przez wzgląd na to, iż początkowo objawia się zapominaniem nowych informacji, nierzadko niezbyt istotnych drobnostek z dnia codziennego. Z czasem jednak można zauważyć, iż choroba uniemożliwia przyswajanie nowych danych, uczenie się. Dlatego osoba chora na Alzheimera nie wie co jadła na śniadanie, jednak doskonale pamięta swoje dzieciństwo. To wynik kurczenia się mózgu, spowodowanego złogami amyloidowymi i kłębkami neurofibrylarnymi – uniemożliwiają one przesyłanie informacji do komórek, przyczyniając się przez to do ich obumierania. Mózg przestaje sprawnie funkcjonować, przez co chory ma coraz większe problemy nie tylko z pamięcią, ale także mówieniem, chodzeniem, wykonywaniem codziennych czynności.

Demencja naczyniowa

Demencja naczyniowa spowodowana jest trwałym uszkodzeniem naczyń krwionośnych, co uniemożliwia transportowanie tlenu do mózgu. W efekcie komórki nerwowe zaczynają obumierać, co prowadzi do udaru – pojedynczego bądź kilku udarów w różnym czasie. W zależności od miejsca oraz rozległości uszkodzenia mózgu, organizm może reagować na nie w różny sposób. Warto także zauważyć, że objawy mogą pojawić się bezpośrednio po udarze bądź nasilać się z czasem. Demencja naczyniowa może przypominać chorobę Alzheimera – co więcej, nierzadko oba schorzenia ze sobą współwystępują. Jak je od siebie odróżnić? Przy demencji naczyniowej chory ma tak zwane dobre i złe dni. Zmiany są nagłe i skrajne, stąd też obserwować można dużą zmianę nastrojów, wybuchy agresji czy rozpacz bez powodu.

Demencja z ciałami Lewy’ego

Ten typ otępienia powodowany jest obecnością w mózgu ciał Lewy’ego, które odpowiadają za niszczenie ośrodka produkującego dopaminę. Dlatego osoby, u których stwierdzono ten rodzaj demencji, nierzadko doświadczają nie tylko zaburzeń uwagi i problemów z logicznym myśleniem, ale także trudności w poruszaniu się. Stąd charakterystyczne pochylenie i szuranie osób z demencją. Należy jednak podkreślić, iż otępienie z ciałami Lewy’ego daje objawy podobne do demencji występującej wraz z rozwojem choroby Parkinsona. To przede wszystkim drżenie rąk i problemy z poruszaniem się. W zależności od tego, które z objawów zaczęły występować jako pierwsze, lekarz specjalista diagnozuje jeden z rodzajów demencji.

Demencja czołowo-skroniowa

Jak mówi sama nazwa, demencja czołowo-skroniowa jest efektem zwyrodnienia w obrębie płatów czołowych bądź/i płatów skroniowych mózgu. W zależności od tego, które miejsce w mózgu zostało uszkodzone, chorobie będą towarzyszyć różne objawy. Demencja w obrębie płatów czołowych objawia się przede wszystkim zmianami w zachowaniu – chory nierzadko jest wulgarny, agresywny, impulsywny. Robi to co nie jest społecznie akceptowalne. Z kolei choroba płatów skroniowych objawia się problemami z komunikowaniem oraz rozumieniem komunikatów. Zmiany najczęściej pojawiają się u osób w wieku 50-60 lat, jednak demencję czołowo-skroniową obserwuje się także u młodszych osób.

Demencja starcza – objawy

W zależności od rodzaju demencji zaobserwować można szereg różnych objawów. Warto jednak pamiętać o tym, że demencje nierzadko występują razem – chociażby wspomniana wcześniej choroba Alzheimera i demencja naczyniowa. Jakie symptomy mogą wskazywać na demencję?

• Problemy z zapamiętywaniem nowych informacji. Na ten problem wskazuje także częste powtarzanie tych samych pytań.
• Trudności z dobraniem odpowiedniego słowa pasującego do kontekstu. Nierzadko może wyglądać to jak całkowity brak rozumienia znaczenia danego słowa. Dotyczy nawet najprostszych wyrażeń.
• Nieumiejętność rozwiązywania problemów. Osoby, u których dochodzi do zmian w mózgu mają trudności z logicznym myśleniem i ocenianiem związków przyczynowo-skutkowych.
• Zmiany nastroju – nagłe i gwałtowne, ale przede wszystkim niepasujące do charakteru chorego.
• Trudności występujące w sytuacjach, które powinny być dobrze znane. Codzienne robienie zakupów, płacenie rachunków, jazda samochodem czy przyjmowanie leków stają się problemem. Są całkowicie pomijane bądź wykonywane nieodpowiednio.
• Gubienie się w miejscu i czasie – początkowo może objawiać się trudnościami w znalezieniu konkretnej ulicy, która wcześniej była dobrze znana osobie chorej. Z czasem problem się nasila.

Objawy demencji starczej mogą pojawiać się pojedynczo bądź razem, w różnym nasileniu. Dlatego w pewnym wieku warto zwracać uwagę nawet na najdrobniejsze sygnały i nie bagatelizować ich, zrzucając wszystko na karb zmęczenia i roztargnienia.

Demencja starcza, choć nie jest uleczalna, może zostać wykryta na wczesnym etapie. Daje to większy komfort psychiczny choremu, ale także rodzinie, która może przygotować się do opieki i skorzystać z pomocy specjalistów, by dowiedzieć się o tym zespole objawów jak najwięcej.