Wysiłkowe nietrzymanie moczu przy kichaniu, kaszlu, śmiechu lub wysiłku fizycznym. Przyczyny, stopnie i leczenie

Czas czytania: 10 min.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu to jeden z częstszych rodzajów inkontynencji moczowej, dotyczący przede wszystkim kobiet, ale także mężczyzn. Objawia się mimowolnym wyciekiem moczu spowodowanym nagłym zwiększeniem ciśnienia w jamie brzusznej, niepoprzedzonym parciem na pęcherz. Początkowo można zauważyć wyłącznie niewielkie popuszczanie moczu przy kaszlu bądź kichaniu, które z czasem – nieleczone – zmienia się w poważniejszy problem. Jak jednak rozpoznać i leczyć odruchowe nietrzymanie moczu? W tym tekście przedstawimy najważniejsze informacje na temat tego problemu, włącznie z jego przyczynami i sposobami doraźnego radzenia sobie z niekontrolowanym wyciekiem moczu, na przykład w trakcie procesu leczenia.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu — co to jest i kiedy szukać pomocy?

Wysiłkowe nietrzymanie moczu to jeden z trzech rodzajów przewlekłego nietrzymania moczu, tuż obok nietrzymania moczu z nagłym parciem oraz nietrzymania moczu z przepełnienia. Męski lub kobiecy problem z oddawaniem moczu (dolegliwość występuje u obu płci) objawia się poprzez bezwiedny wyciek moczu z pęcherza moczowego wskutek wzrostu ciśnienia. Charakterystyczne dla tej choroby są:

• brak parcia na mocz,
• brak zwiększonej potrzeby oddawania moczu w dzień lub w nocy,
• nietrzymanie moczu podczas wysiłku fizycznego,
• popuszczanie moczu przy kaszlu,
• popuszczanie moczu przy kichaniu,
• problemy z trzymaniem moczu podczas śmiechu.

Wyróżniamy trzy stopnie nietrzymania moczu wysiłkowego, najłagodniejszy jest pierwszy z nich, czyli nietrzymanie moczu podczas kaszlu, wybuchu śmiechu lub w innych podobnych sytuacjach, związanych ze znacznym zwiększeniem ciśnienia w jamie brzusznej. To, że popuszczanie moczu zdarza się okazjonalnie, nie oznacza jednak, że problem ten można bagatelizować. Zaobserwowanie wyżej wymienionych objawów powinno skłonić do konsultacji u lekarza rodzinnego, lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, urologa lub ginekologa. W przeciwnym wypadku objawy będą się nasilać i powodować coraz większy dyskomfort, istnieje również ryzyko rozwoju niebezpiecznych powikłań.

Przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu

Za główną przyczynę wysiłkowego nietrzymania moczu uważa się uszkodzenie mechanizmów odpowiadających za zamykanie cewki moczowej. Rozróżnia się dwa typy uszkodzeń, które mogą występować jednocześnie. Pierwszym jest wzmożona ruchomość szyjki pęcherza moczowego spowodowana niedostatecznym podparciem przez dno miednicy mniejszej. Prowadzi to do zaburzenia transmisji ciśnienia brzusznego, a co za tym idzie do mimowolnego wycieku moczu. To tak zwane anatomiczne wysiłkowe nietrzymanie moczu. Drugim typem uszkodzenia jest niewydolność mechanizmu zwieraczowego cewki moczowej, na przykład wskutek uszkodzenia go w trakcie operacji (typ zwieraczowy).

Obie przyczyny nietrzymania moczu można powiązać z osłabieniem mięśni dna miednicy i zmianami w układzie powięziowo-mięśniowym, spowodowanym u kobiet najczęściej porodami naturalnymi, zaburzeniami hormonalnymi (na przykład niedobór estrogenu w okresie menopauzy), bezpośrednimi urazami czy operacjami, a u mężczyzn radykalną prostatektomią, czyli metodą leczenia zaawansowanego raka prostaty.

Do największych czynników ryzyka zaliczyć można:

• porody naturalne
• poród po 42. tygodniu ciąży
• otyłość
• palenie papierosów
• zaparcia
• ciężka praca fizyczna
• przewlekłe choroby przebiegające z kaszlem
• zespół Ehlersa-Danlosa (nadmierna wiotkość stawów)
• poród wywołany oksytocyną
• operacyjne usunięcie gruczolaka prostaty
• radykalna prostatektomia

Przygotowując się do wizyty u lekarza warto zatem zwrócić uwagę na powyższe czynniki. Mogą one bowiem ułatwić specjaliście postawienie diagnozy.

Dostępne warianty

Rozmiar: S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak bielizna

22,29 zł - 81,10 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 40x60cm, 60x60cm, 90x60cm, 90x170cm

Ilość sztuk: 5 szt., 30 szt.

Podkłady higieniczne Seni Soft Super

5,66 zł - 68,99 zł

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 10.5x28cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla kobiet Seni Lady Slim Normal

Cena 1 opak. 11,45 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 19x23,5 cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn Seni Man Level 2 Normal

Cena 1 opak. 16,04 zł

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 22,5x27 cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn Seni Man Level 3 Extra

Cena 1 opak. 21,23 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu

Wysiłkowe nietrzymanie moczu charakteryzuje się bezwiednym popuszczaniem moczu w sytuacjach, w których ciśnienie w jamie brzusznej zostaje zwiększone, na przykład podczas ćwiczeń fizycznych, kaszlu czy kichania. Obecnie przyjmuje się podział na trzy stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu w zależności od zaawansowania problemu:

• I stopień: wypuszczanie niewielkiej ilości moczu wyłącznie w sytuacji znacznego zwiększenia ciśnienia w jamie brzusznej, na przykład podczas kaszlu czy wybuchu śmiechu. Wysiłkowe nietrzymanie moczu przy kichaniu to jeden z pierwszych objawów, który powinien być na tyle alarmujący, by skorzystać z pomocy lekarza.
• II stopień: niekontrolowany wyciek moczu spowodowany średnim wysiłkiem i umiarkowanym zwiększeniem ciśnienia w jamie brzusznej (nietrzymanie moczu podczas biegania, skakania, dźwigania).
• III stopień: wypływanie moczu przy minimalnym wysiłki i niewielkim zwiększeniu ciśnienia w jamie brzusznej, na przykład podczas zmiany pozycji z leżącej na siedzącą.

Obserwacja sytuacji, w których następuje wypływ moczu może pomóc w procesie diagnostycznym, a także umożliwić szybką reakcję – zanim dojdzie do pogorszenia stanu zdrowia.

Jak diagnozuje się wysiłkowe nietrzymanie moczu? Jaki lekarz nam pomoże?

Wstępne postępowanie diagnostyczne jest w stanie umożliwić odpowiednie rozpoznanie przypadłości. Warto zatem dobrze przygotować się na wizytę u lekarza, który z pewnością będzie zadawać bardzo szczegółowe pytania dotyczące ilości wypływającego moczu, okoliczności epizodów czy ilości przyjmowanego płynu. Dokładny wywiad dotyka także przebytych chorób oraz stylu życia. Po nim następują badania przedmiotowe (badanie brzucha, krocza i miednicy) oraz test wysiłkowy, przeważnie kaszlowy, który umożliwia obserwację intensywności ewentualnego wycieku, a także – u kobiet – ruchomości ścian pochwy. U kobiet podstawowe jest także badanie ginekologiczne, dlatego większość pacjentek kierowana jest właśnie do tego lekarza specjalisty. Badaniami dodatkowymi, które powinny zostać wykonane są:

• badania ogólne moczu
• posiew moczu
• USG układu moczowego

Charakterystyczne objawy wysiłkowego nietrzymania moczu pozwalają na dość szybką diagnozę, jednak lekarz powinien skupić się także na zrozumieniu dokładnej przyczyny schorzenia (jaki rodzaj uszkodzenia je powoduje). Ma to bowiem ogromne znaczenie przy późniejszym wyborze leczenia operacyjnego, jeśli oczywiście zachodzi taka potrzeba. Częstymi badaniami w przypadku objawów wysiłkowego nietrzymania moczu są badania urodynamiczne. Umożliwiają całościową ocenę czynności zarówno pęcherza jak i cewki moczowej. Za pomocą cewnika umieszczonego w cewce moczowej i odbycie możliwe jest zarejestrowanie zmian ciśnienia w pęcherzu oraz jamie brzusznej. W skład badań urodynamicznych wchodzi profilometria, która pozwala na określenie ciśnienia spoczynkowego, a co za tym idzie ewentualnych uszkodzeń cewkowego mechanizmu zwieraczowego. W sytuacji, w której podejrzewane jest tak zwane złożone wysiłkowe nietrzymanie moczu, możliwe jest także przeprowadzenie uretrocystoskopii – badania endoskopowego, które pozwala na makroskopową ocenę dolnych dróg moczowych. Złożone WNM występuje, gdy osoba chora:

• przebyła wcześniej operację urologiczną/uroginekologiczną
• ma objawy neurologiczne
• (u kobiet) ma zaburzenia statyki miednicy mniejszej; planuje kolejne ciąże

Nietrzymanie moczu nierzadko jest schorzeniem współwystępującym z innymi chorobami. Dlatego w zależności od innych objawów bądź historii chorób możliwe są także inne badania diagnostyczne.

Jak zapobiegać wysiłkowemu nietrzymaniu moczu?

Zapobieganie wysiłkowemu nietrzymaniu moczu polega na:

• ograniczeniu spożycia lub nawet całkowitej rezygnacji z alkoholu,
• unikaniu nadmiernego wysiłku fizycznego,
• utrzymaniu prawidłowej masy ciała,
• zaprzestaniu palenia papierosów,
• zwalczaniu zaparć poprzez stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety.

Bardzo istotne jest również regularne wykonywanie ćwiczeń, które wzmacniają mięśnie dna miednicy (inaczej ćwiczenia mięśni Kegla) - o tym, czym są mięśnie Kegla oraz jak wykonywać ćwiczenia mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie moczu w pęcherzu i kontrolowanie zwieraczy piszemy w naszym poradniku.

Dostępne warianty

Rozmiar: S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak bielizna

22,29 zł - 81,10 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 40x60cm, 60x60cm, 90x60cm, 90x170cm

Ilość sztuk: 5 szt., 30 szt.

Podkłady higieniczne Seni Soft Super

5,66 zł - 68,99 zł

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 10.5x28cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla kobiet Seni Lady Slim Normal

Cena 1 opak. 11,45 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 19x23,5 cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn Seni Man Level 2 Normal

Cena 1 opak. 16,04 zł

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 22,5x27 cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn Seni Man Level 3 Extra

Cena 1 opak. 21,23 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – leczenie

Sposoby leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu można podzielić na trzy kategorie: zachowawcze, farmakologiczne i operacyjne.

Leczenie zachowawcze

Stanowi podstawową metodę leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu. Leczenie zachowawcze polega przede wszystkim na zmianie trybu życia oraz ćwiczeniach tak zwanych mięśni Kegla.

Fizjoterapia mięśni dna miednicy, polegająca na stosowaniu zaproponowanych przez fizjoterapeutę ćwiczeń, powinna być prowadzona przez minimum trzy miesiące, by uzyskać pożądane efekty. Stanowi także działanie prewencyjne, dlatego wykonywanie ćwiczeń mięśni Kegla poleca się kobietom w ciąży i po porodzie, a także w wieku menopauzalnym. Początkowo fizjoterapia powinna być prowadzona pod okiem specjalisty, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, by trening prowadzić także w domu, podczas codziennych czynności.

Fizjoterapia może przynieść jeszcze lepsze efekty w połączeniu z elektrostymulacją. U osób otyłych, zwłaszcza z otyłością brzuszną, konieczne jest także obniżenie masy ciała. Już zmiana na poziomie 5% zmniejsza objawy wysiłkowego nietrzymania moczu. Dodatkowo zaleca się także rezygnację z napojów moczopędnych, alkoholu oraz papierosów. 

Leczenie farmakologiczne

Farmakoterapia nie stanowi najskuteczniejszej metody leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu. W celu złagodzenia dolegliwości stosuje się Duloksetynę, która zwiększa napięcie zwieracza zewnętrznego cewki. Jednak terapia działa wyłącznie podczas przyjmowania leku, co wiąże się także z działaniami niepożądanymi, takimi jak nudności, zaburzenia snu czy przyrost masy ciała. Kobiety w okresie menopauzy, prócz leczenia zachowawczego, mogą być także poddane terapii hormonalnej. Podawanie estrogenów charakteryzuje się jednak niską skutecznością, choć wpływa na regenerację szyi pęcherza moczowego i dolnego fragmentu cewki. Leczenie farmakologiczne nie jest najczęstszym typem terapii wysiłkowego nietrzymania moczu. W sytuacji, w której zawiodły metody zachowawcze, a problem pogłębia się, lekarz może zaklasyfikować pacjenta do leczenia operacyjnego.

Leczenie operacyjne

Metoda operacyjna musi zostać dobrana indywidualnie do każdego pacjenta, przede wszystkim na podstawie historii choroby oraz typu wysiłkowego nietrzymania moczu (anatomicznego bądź zwieraczowego). Skuteczność niektórych operacji jest bardzo wysoka po zabiegu, jednak nietrzymanie moczu może nawracać. W przypadku metod TVT, sling, sztucznego zwieracza oraz operacji Burcha, uznawanych za najskuteczniejsze, szansa na całkowite wyleczenie (bez nawrotów) wynosi około 85%. Na czym polegają te metody?

• Metoda sling (operacja pętlowa) wykonywana techniką laparoskopową, to jedno z najbardziej uniwersalnych i skutecznych rozwiązań. Przeprowadzana zarówno przy anatomicznym jak i zwieraczowym wysiłkowym nietrzymaniu moczu. Daje szansę na 85% - 95% wyleczeń nietrzymania moczu. Zabieg pozwala na podparcie szyi i cewki bez jej ucisku. Polega na przeprowadzeniu paska o szerokości 1-2 cm pod szyją pęcherza. Jest on syntetyczny bądź naturalny, często z własnej powięzi mięśnia. Chociaż operacja jest bardzo skuteczna, charakteryzuje się także wysokim odsetkiem powikłań.
• Metoda TVT to nowoczesne wykorzystanie metody slingu z materiału syntetycznego, taśmy z siatki prolenowej. Zakładana jest na środkowy odcinek cewki moczowej. Charakteryzuje się niewielką ilością powikłań oraz dużymi szansami na wyleczenie (85% po 5 latach).
• Operacja metodą Burcha wykonywana jest w przypadku anatomicznego wysiłkowego nietrzymania moczu. Umożliwia ustabilizowanie cewki moczowej i szyi pęcherza za pomocą podwieszenia tkanek sklepień pochwy do więzadeł biodrowo-grzebieniowych, znajdujących się nad spojeniem łonowym. Operację wykonuje się także laparoskopowo. Daje 90% wczesnych wyleczeń i około 85% po 5 latach.
• Sztuczny zwieracz to metoda stosowana zarówno u kobiet jak i u mężczyzn w przypadku zwieraczowego wysiłkowego nietrzymania moczu. Jest bardzo skuteczna jednak kosztowna, gdyż koszt zwieracza może wynosić nawet 20 tysięcy złotych. Zwieracz składa się z mankietu zakładanego na cewkę moczową, a także zbiornika i pompki wszczepionej w mosznę bądź wargę sromową większą. To ona umożliwia wydalenie moczu. Ta metoda polecana jest przede wszystkim osobom po radykalnej prostatektomii. Żywotność systemu to około 10 lat – po tym czasie konieczna jest kolejna operacja i wymiana elementów zwieracza.

Metody operacyjne to ostateczność, jednak konieczna w wielu przypadkach wysiłkowego nietrzymania moczu III stopnia. Podczas konsultacji z lekarzem z pewnością warto zapytać o wszystkie możliwe i najbardziej skuteczne metody leczenia.

Niekontrolowany wyciek moczu – jak doraźnie sobie z nim poradzić?

Osoby cierpiące na wysiłkowe nietrzymanie moczu przy kichaniu, kaszlu lub wysiłku fizycznym doskonale wiedzą, jak krępujące jest to schorzenie. Nawet przy wydalaniu niewielkich ilości moczu dyskomfort związany z wilgocią oraz nieprzyjemnym intymnym zapachem może odbierać radość z życia, spotkań towarzyskich czy też wprowadzać w zakłopotanie w miejscu pracy. Skutecznym sposobem na zapewnienie sobie komfortu podczas niekontrolowanego wycieku moczu są wyroby chłonne, które pochłaniają wilgoć, neutralizują zapach amoniaku oraz chronią przed podrażnieniami skóry.

Dostępne warianty

Rozmiar: S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak bielizna

22,29 zł - 81,10 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 40x60cm, 60x60cm, 90x60cm, 90x170cm

Ilość sztuk: 5 szt., 30 szt.

Podkłady higieniczne Seni Soft Super

5,66 zł - 68,99 zł

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 10.5x28cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla kobiet Seni Lady Slim Normal

Cena 1 opak. 11,45 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 19x23,5 cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn Seni Man Level 2 Normal

Cena 1 opak. 16,04 zł

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 22,5x27 cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla mężczyzn Seni Man Level 3 Extra

Cena 1 opak. 21,23 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Zachęcamy także do zapoznania się z naszym tekstem dotyczącym wyboru wyrobu chłonnego dla osoby aktywnej.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu przy śmiechu i kaszlu może stanowić początek poważnej przypadłości. Dlatego nie należy jej bagatelizować – szybka wizyta u lekarza może bowiem znacząco zwiększyć szansę na całkowite wyleczenie.

UWAGA! Artykuł został opublikowany w celach informacyjnych. Zawarte w nim informacje nie mają na celu zastąpienia indywidualnej porady medycznej udzielanej przez lekarza. Przed zastosowaniem się do porad medycznych zawartych w serwisie należy skonsultować się z lekarzem.