Układ moczowy człowieka - budowa, funkcje

Układ moczowy wykształca się w organizmie człowieka już w dwunastym tygodniu. Jego zadaniem jest oczyszczanie ciała z produktów przemiany materii oraz utrzymanie równowagi płynów ustrojowych. Jednak to nie wszystkie zadania, które stoją po stronie układu moczowego. Jakie funkcje pełni? Jak jest zbudowany? Tego dowiecie się z naszego artykułu.

Budowa układu moczowego

W skład układu moczowego wchodzą nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa, które umożliwiają mu ciągłe oczyszczanie organizmu. Każdy z tych organów posiada jednak różne funkcje i specyfikę, którą warto poznać.

Nerki

Nerki to parzysty narząd położony po obu stronach kręgosłupa na wysokości odcinka lędźwiowego. Organ zbudowany jest z części wewnętrznej czyli rdzenia i zewnętrznej, czyli kory. W rdzeniu zlokalizowane są struktury zwane piramidami – ich liczba waha się od 10 do 20. To w nich dochodzi do zagęszczenia moczu. Na szczytach piramid, które zwrócone są w stronę miedniczki nerkowej, znajdują się brodawki nerkowe, na których widnieją ujścia cewek moczowych. Każda nerka zbudowana jest z nefronów – jednostek składających się z kłębuszka i kanalika nerkowego. W kłębuszkach znajdują się naczynia włosowate, których zadaniem jest filtrowanie przepływającej tamtędy krwi.

Moczowody

Moczowody to dwa przewody, które łączą miedniczkę nerkową z pęcherzem. Mają około 30 centymetrów długości. Składają się z błony mięśniowej i śluzowej, która znajduje się po stronie światła moczu. Moczowody, dzięki błonie mięśniowej, mogą wykonywać ruchy perystaltyczne (podobnie jak jelita), co umożliwia przesuwanie moczu w kierunku pęcherza. Główną funkcją moczowodów jest transport moczu z nerek do pęcherza.

Pęcherz moczowy

Pęcherz znajduje się w jamie brzusznej, a dokładniej w dolnej jej części, za spojeniem łonowym. Zbudowany jest głównie z mięśni gładkich oraz tkanki łącznej, które umożliwiają pęcherzowi kurczenie się i rozciąganie pod naporem gromadzonego moczu. Może zmieścić od 400 do 700 ml płynu. Przy największym rozciągnięciu jest to nawet 2000 ml. Pęcherz łączy się bezpośrednio z moczowodami, z których spływa do niego mocz, a także z ujściem cewki moczowej, o której za chwilę napiszemy. Dolna część pęcherza posiada także zwieracz, który uniemożliwia moczowi samoistne wydostawanie się, na przykład pod wpływem grawitacji. W sytuacji, w której mięśnie zwieracza są osłabione, może dojść do nietrzymania moczu.

Dostępne warianty

Rozmiar: XS, S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Super Seni pieluchomajtki dla dorosłych zapinane na rzepy

18,22 zł - 77,01 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak bielizna

22,29 zł - 81,10 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 40x60cm, 60x60cm, 90x60cm, 90x170cm

Ilość sztuk: 5 szt., 30 szt.

Podkłady higieniczne Seni Soft Super

5,66 zł - 69,99 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 10.5x28cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla kobiet Seni Lady Slim Normal

Cena 1 opak. 11,45 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Cewka moczowa

Cewka moczowa to ostatni element dróg moczowych. Stanowi przewód, przez który dochodzi do ujścia moczu. Jej początek, a zatem ujście wewnętrzne cewki, znajduje się na dnie pęcherza moczowego. Zakończenie zaś – ujście zewnętrzne – znajduje się w brodawce cewkowej (u kobiet) i na czubku żołędzi (u mężczyzn). Wygląd cewki zależny jest od płci, o czym opowiemy w dalszej części artykułu.

Jak powstaje mocz?

Poprzez tętnicę nerkową do nerki doprowadzana jest krew, w której znajduje się woda, mocznik i inne substancje przemiany materii. Przedostaje się ona do kłębuszków nerkowych, gdzie jest filtrowana. Przesączona w kłębuszkach nerkowych woda i związki chemiczne tworzą mocz pierwotny, który poddawany jest resorpcji (ponownemu wchłonięciu wartościowych substancji) w kanalikach nerkowych. W ten sposób tworzy się mocz ostateczny, który wpada do kanalików zbiorczych i miedniczek nerkowych. Stamtąd przedostaje się do moczowodów, a następnie spływa do pęcherza moczowego. Zapełniony pęcherz napręża swoje ściany, co powoduje wysłanie informacji do mózgu o potrzebie opróżnienia go. Następnie mózg informuje mięśnie o potrzebie kurczenia pęcherza moczowego i rozluźnienia cewki.

Układ moczowy kobiecy – anatomia

Układ moczowy u kobiet jest oddzielony od układu płciowego, znajduje się jednak w jego bliskim sąsiedztwie. Dlatego w wielu sytuacjach infekcje intymne mogą przełożyć się na infekcje układu moczowego i odwrotnie. Istnieje kilka różnic pomiędzy układem moczowym kobiet i mężczyzn. U pań pęcherz znajduje się pomiędzy spojeniem łonowym a macicą i pochwą. Jest także mniejszy niż u mężczyzn, gdyż w miednicy musi pomieścić się jeszcze macica, pochwa i odbytnica. Główna różnica anatomiczna tkwi jednak w wyglądzie cewki moczowej. U kobiet jest ona dość krótka – ma maksymalnie 6 centymetrów. Ma to duży wpływ na występowanie zakażeń i infekcji dróg moczowych. Droga, którą muszą przejść patogeny, jest u kobiet krótsza niż u mężczyzn. Dlatego to właśnie panie częściej borykają się z tego typu przypadłościami. Cewka jest także szersza niż u mężczyzn. Położona w przedsionku pochwy (równolegle do jej przedniej ściany) znajduje się na brodawce cewkowej. Jest ona wysłana nabłonkiem oraz tkanką łączną, które tworzą błonę śluzową.

Układ moczowy męski – anatomia

U mężczyzn pęcherz mieści się w miednicy między spojeniem łonowym a odbytnicą. Jest większy niż u kobiet i znajduje się trochę wyżej, gdyż pod nim umieszczony jest gruczoł krokowy. To istotny element nie tylko męskiego układu płciowego, ale także moczowego. Przez miąższ prostaty przechodzi bowiem cewka moczowa, dlatego w sytuacji, w której dochodzi do rozrostu tego gruczołu, u mężczyzn pojawiają się trudności z oddawaniem moczu. Cewka moczowa u mężczyzny jest dłuższa niż u kobiety – mierzy od 18 do 20 centymetrów. Jej ujście znajduje się na czubku żołędzi. Odprowadza ona nie tylko mocz, ale także nasienie. Dlatego układ moczowy i płciowy są u mężczyzn połączone.

Funkcje układu moczowego

Układ moczowy odpowiada za zbieranie produktów ubocznych przemiany materii i wydalanie ich z organizmu. Poprzez filtrowanie krwi jest w stanie pozbyć się zbędnych produktów przemian biochemicznych oraz utrzymać równowagę kwasowo-zasadową i wodno-elektrolitową, co umożliwia regulowanie ciśnienia tętniczego krwi. W korze nerek produkowana jest także erytropoetyna, która bierze udział w syntezie witaminy D.

Dostępne warianty

Rozmiar: XS, S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Super Seni pieluchomajtki dla dorosłych zapinane na rzepy

18,22 zł - 77,01 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak bielizna

22,29 zł - 81,10 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 40x60cm, 60x60cm, 90x60cm, 90x170cm

Ilość sztuk: 5 szt., 30 szt.

Podkłady higieniczne Seni Soft Super

5,66 zł - 69,99 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 10.5x28cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla kobiet Seni Lady Slim Normal

Cena 1 opak. 11,45 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Najczęstsze choroby układu moczowego

Schorzenia układu moczowego mogą dotyczyć różnych organów wchodzących w jego skład. Niektóre z nich mogą być niebezpieczne dla całego organizmu, inne są łatwe do wyleczenia za pomocą antybiotykoterapii. Wymienimy tu trzy najczęstsze choroby, z którymi mierzy się układ moczowy.

Infekcje układu moczowego

Infekcja dróg moczowych występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Jest to spowodowane wspomnianą wcześniej krótszą cewką moczową, która umożliwia łatwiejszy rozwój drobnoustrojów i ich szybsze przedostanie się do moczowodów. Spowodowana jest ona najczęściej obecnością bakterii E. coli w układzie moczowym, co prowadzi do zapalenia pęcherza. Objawia się pieczeniem podczas oddawania moczu, naglącym parciem, bólami podbrzusza, a w niektórych przypadkach także gorączką. W niektórych sytuacjach bakterie przedostają się z pęcherza do jednej z nerek, co może spowodować odmiedniczkowe zapalenie nerek – poważniejszą i trudniejszą do wyleczenia chorobę. Infekcje dróg moczowych leczone są za pomocą antybiotykoterapii. Chory powinien także spożywać dużo płynów, które umożliwiają pozbycie się bakterii z układu moczowego.

Kamica nerkowa

Kamica nerkowa to choroba, która najczęściej wynika z nieprawidłowej diety. Tylko jeden rodzaj tej choroby – kamica cystynowa – jest spowodowany wadami wrodzonymi. Do kamicy dochodzi w momencie, w którym w nerkach lub innych częściach dróg moczowych pojawiają się złogi powstałe z wytrąconych związków chemicznych, minerałów zlepiających się w większą całość. Zwykle są one niewielkie i możliwe do wydalenia, jednak w sytuacji patologicznej, gdy dochodzi do choroby, powiększają się one na tyle mocno, że powodują atak kolki nerkowej. Najczęstszym powodem powstawania kamieni nerkowych jest niewystarczające nawodnienie organizmu. Kamica jest chorobą, na którą cierpią przede wszystkim mężczyźni między 30. a 50. rokiem życia oraz kobiety w okresie ciąży, gdyż jest to czas, w którym oddawanie moczu i odpowiednia filtracja krwi jest utrudniona. Kamicę leczy się bezinwazyjnie poprzez rozpuszczenie ich lub też inwazyjnie – operacyjnie – w sytuacjach, w których są one na tyle duże, iż nie ma możliwości ich rozbicia.

Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu jest schorzeniem, na które cierpią głównie kobiety, jednak dotyka ono również mężczyzn. Najczęściej spowodowane jest ono osłabieniem mięśni dna miednicy, które odpowiadają za zamykanie i otwieranie cewki oraz pracę zwieracza. W sytuacji, w której zwieracz nie jest w stanie pozostać zamknięty (na przykład podczas kichania czy kaszlenia), dochodzi do mimowolnego wycieku moczu. Im większe osłabienie lub uszkodzenie mięśni, tym większy wyciek moczu. W skrajnych sytuacjach chory wypuszcza całą zawartość pęcherza w sposób nieświadomy, nie mając nad tym żadnej kontroli. Nietrzymanie moczu może być spowodowane także przeszkodami w układzie moczowym, takimi jak kamienie nerkowe lub powiększona prostata. Powoduje to, że mocz ma utrudnione ujście z pęcherza. Po zapełnieniu się go dochodzi do mimowolnych wycieków z przepełnienia.

Więcej o nietrzymaniu moczu pisaliśmy w naszym artykule Nietrzymanie moczu – objawy, przyczyny, leczenie.

Przy nietrzymaniu moczu wskazane jest wzmacnianie mięśni dna miednicy, które jest najlepszą metodą leczenia. W tym czasie chory może korzystać z wyrobów chłonnych, takich jak wkładki urologiczne czy pieluchomajtki, by chronić się przed wilgocią. W skrajnych przypadkach konieczne może być leczenie operacyjne.

Układ moczowy jest skomplikowanym elementem organizmu człowieka. Jednak, gdy działa odpowiednio, umożliwia nam oczyszczanie ciała z elementów ubocznych przemiany materii i ochronę przed toksycznymi substancjami.

Dostępne warianty

Rozmiar: XS, S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Super Seni pieluchomajtki dla dorosłych zapinane na rzepy

18,22 zł - 77,01 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: S, M, L, XL

Ilość sztuk: 10 szt., 30 szt.

Majtki chłonne Seni Active Normal zakładane jak bielizna

22,29 zł - 81,10 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 40x60cm, 60x60cm, 90x60cm, 90x170cm

Ilość sztuk: 5 szt., 30 szt.

Podkłady higieniczne Seni Soft Super

5,66 zł - 69,99 zł

NFZ

POLSKA MARKA

Dostępne warianty

Rozmiar: 10.5x28cm

Ilość sztuk: 15 szt.

Wkładki urologiczne dla kobiet Seni Lady Slim Normal

Cena 1 opak. 11,45 zł

NFZ

POLSKA MARKA